Gwiazda betlejemska: co to za kwiat
Gwiazda betlejemska znana także pod nazwą wilczomlecz nadobny lub poinsecja, to roślina pochodząca z Meksyku. W naturalnych warunkach występuje jako krzew o wysokości od 1 do 3 metrów. Kwiat ten stał się popularny w XX. wieku kiedy to wyhodowano odmiany dobrze znoszące warunki panujące w mieszkaniach. W niektórych krajach jest uprawiana jako roślina ogrodowa. Gwiazda betlejemska uprawiana w doniczkach wzrasta do 50 cm wysokości. Po przecięciu łodygi roślina wytwarza biały, mleczny sok, który ma właściwości drażniące.
Poinsecja posiada ciemnozielone liście, które przebarwiają się ku górze i mogą mieć kolor czerwony, różowy, łososiowy, biały lub kremowo żółty. Górne liście rośliny, zwane są przykwiatkami i pełnią rolę ozdobną. Liście tworzą rozety, które okalają kwiaty i owoce. W centrum liściastych rozet znajdują się bezpłatkowe, niepozorne kwiaty kształtem przypominające pręciki. A na szczycie tych pręcików znajduje się owoc w postaci małej, zielonej lub żółtej jajowatej torebki, w której jest nasionko. Sam kwiat nie posiada walorów ozdobnych, najbardziej okazałe są barwne przykwiatki.
Uprawa gwiazdy betlejemskiej może być dla niektórych problematyczna ponieważ jest to dość wrażliwa roślina. Zarówno przesuszenia jak i nadmierne podlewanie może jej zaszkodzić. Kwiat nie lubi przeciągów. Przy zakupie gwiazdy betlejemskiej w sklepie lub w kwiaciarni wybierajmy kwiaty, które nie stoją blisko drzwi, trzeba pamiętać by podczas transportu do domu nie przewiało rośliny. Najlepiej owinąć ją w papier lub umieścić w kartonie.
Gwiazda betlejemska jest rośliną wieloletnią, nie musimy jej wyrzucać gdy przekwitnie. Gdy odpowiednio się o nią zatroszczymy uda nam się przechować ją na kolejny rok.
Jak dbać o poinsecję po przekwitnięciu, w okresie spoczynku i ponownego wzrostu dowiesz się z tego artykułu.
Poinsecja jako symbol Bożego Narodzenia
Od lat poinsecja czyli gwiazda betlejemska pojawia się w sklepach i naszych domach w okresie świąt Bożego Narodzenia jest ona bowiem żywym symbolem świąt i wielu z nas nie wyobraża sobie nie mieć jej w swoim domu właśnie w tym okresie. Gwiazda betlejemska stała się symbolem Bożego Narodzenia ponieważ jej kształt symbolizuje Gwiazdę, która prowadziła mędrców do Betlejem. Od lat w polskich domach na wigilijnym stole obok opłatka i sianka pojawia się poinsecja.
Ten kwiat jest dla nas ważnym symbolem świąt i stał się nim nie bez powodu – z poinsecją wiąże się pewna legenda: Ines, mała, biedna dziewczynka o czarnych oczkach i ciemnej twarzyce w wigilię Bożego Narodzenia przyniosła do kościoła liście by ofiarować je Dzieciątku Jezus, inne dzieci przynosiły kwiaty, ale jej nie było na to stać, dała więc to co mogła i co było dla niej bardzo cenne. Wtedy zdarzył się cud, liście ułożyły się w rozetę ze złotym środkiem, tak powstał najpiękniejszy kwiat w Meksyku – gwiazda betlejemska.
Czy gwiazda betlejemska jest trująca?
W zasadzie tak. Poinsecja to roślina trująca. Szkodliwe substancje znajdują się w mlecznym soku, który jest w liściach, łodygach i korzeniach. Natomiast aby doszło do zatrucia lub jakiegokolwiek innego niepożądanego skutku, człowiek musiałby wypić około pół litra mleczka lub zjeść 600 liści. Jest to właściwie nierealne. Mimo wszystko roślinę należy traktować jako toksyczną i zachować ostrożność. Nie powinno dojść do poważnego zatrucia, będącego zagrożeniem dla życia ale może dojść do podrażnienia lub wystąpienia reakcji alergicznych dlatego należy unikać bezpośredniego kontaktu z toksycznym mleczkiem.
Gwiazda betlejemska w uprawie domowej: zasady
Stanowisko
Gwiazda betlejemska potrzebuje odpowiedniego miejsca w domu by dobrze rosła i cieszyła nasze oczy przez długi czas. Najlepiej ustawić ją w miejscu jasnym i ciepłym, ale nie w bezpośrednim nasłonecznieniu ani nad grzejnikiem. Dobrym miejscem będzie na przykład blat w kuchni, stół w jadalni lub komoda w salonie. Jeśli chcemy postawić roślinę na parapecie, wybierzmy okno od strony wschodniej, zachodniej lub północnej, gdy pod parapetem jest grzejnik należy go przykręcić. Pamiętajmy o tym by w miejscu, w którym ustawimy gwiazdę betlejemską nie było przeciągów. Roślina nie lubi też suchego powietrza, zadbajmy o to by w pomieszczeniu była odpowiednia wilgotność. Optymalna temperatura dla poinsecji to 16-18 stopni.
Ziemia
Odpowiednia dla gwiazdy betlejemskiej będzie żyzna ziemia, podłoże próchnicze i przepuszczalne o pH 6,5-7. Należy pamiętać i pilnować by podłoże w doniczce było ciągle wilgotne.
Rodzaj doniczki
Roślina nie ma szczególnych wymagań jeśli chodzi o rodzaj doniczki. Wiadomo, że kwiatek powinien być posadzony w doniczce odpowiedniej wielkości. Jedynym warunkiem, na który koniecznie trzeba zwrócić uwagę jest to, żeby doniczka miała otwory odprowadzające wodę. Gdy nie ma takowych, należy zrobić je samodzielnie. Jest to szczególnie ważne, ponieważ roślina nie lubi nadmiaru wody i obfitego podlewania, co może przyczynić się do gnicia korzeni i obumarcia rośliny.
Jak pielęgnować gwiazdę betlejemską
Podlewanie
Poinsecję powinno podlewać się 2 razy w tygodniu podczas kwitnienia i raz w tygodniu, kiedy kwiat jest w stanie spoczynku, ale nie są to sztywne reguły, częstotliwość nawadniania rośliny zależna jest też od innych warunków m. in od temperatury w pomieszczeniu. W okresie wzrostu rośliny, czyli gdy kwitnie a jej liście są jędrne i sprężyste nie powinno się dopuszczać do przesuszenia podłoża, należy pamiętać by ziemia w doniczce była cały czas wilgotna, ale też nie za bardzo mokra. W podstawce pod doniczką nigdy nie powinno być wody. Roślinę podlewamy umiarkowanie i regularnie. Jeśli w domu mamy bardzo ciepło i ziemia w doniczce szybko wysycha można spryskiwać podłoże tak by utrzymywać wilgoć ale też nie doprowadzić do przelania poinsecji zbyt dużą ilością wody. Skąd wiemy, że jest odpowiednia pora na podlanie gwiazdy betlejemskiej? Robimy to wtedy gdy ziemia jest sucha na głębokość ok 2 cm. Nie czekajmy, aż widoczne są oznaki przesuszenia kwiatka – liście więdną i nie są sztywne i jędrne – gdy roślina jest w takim stanie i dostarczymy jej wody to oczywiście wszystko wróci do normy, ale gdy często będziemy doprowadzać poinsecję do stanu przesuszenia to w końcu dolne liście pożółkną, uschną i opadną.
Gdy gwiazda betlejemska przekwitnie i przejdzie w stan spoczynku, podlewamy kwiat rzadziej, można wtedy dopuścić do wyschnięcia ziemi w doniczce, ale nie pozostawiajmy rośliny bez wody przez dłuższy okres czasu. Po okresie spoczynku jest to najczęściej na przełomie kwietnia i maja powracamy do regularnego podlewania poinsecji tak jak to robiliśmy w okresie kwitnienia.
Przesadzanie
Jeśli zależy nam na tym, aby przechować poinsecję na kolejny rok, po okresie spoczynku kwiat należy przesadzić. Nie trzeba zmieniać mu doniczki, chyba że chcemy by poinsecja bardziej się rozrosła. Jeśli nie zależy nam na wzroście rośliny, można zasadzić ją do tej samej doniczki, ważne jest żeby zmienić jej podłoże. Na dno doniczki włożyć warstwę keramzytu – zapobiegnie to nadmiernemu odkładaniu się wody na dnie doniczki, co może powodować gnicie rośliny od korzenia, który jest bardzo wrażliwy. Doniczkę wypełniamy żyzną ziemią o odpowiedni pH. Idealnym miesiącem na przesadzenie gwiazdy betlejemskiej jest maj.
Nawożenie
W uprawie gwiazdy betlejemskiej nawożenie nie jest konieczne, ale gdy już się na to zdecydujemy, robimy to ostrożnie. Optymalnie stosuje się nawóz raz na 2 tygodnie podczas podlewania w okresie kwitnienia poinsecji. Do nawożenia można stosować ekologiczny humus lub specjalne odżywki przeznaczone do roślin doniczkowych. Lepszym rozwiązaniem jest zastosowanie humusu, ponieważ jest to nawóz naturalny i słabszy niż odżywka do roślin doniczkowych lub kwitnących. Nie należy przekraczać zalecanej przez producenta dawki odżywki, ponieważ bardzo szybko można „przekarmić” roślinę a to może jej zaszkodzić. Nie nawozimy rośliny, gdy znajduje się ona w stanie spoczynku.
Rozmnażanie
Jeśli zdecydujemy się na to, by przechować poinsecję na kolejny rok i ją rozmnożyć warto wiedzieć o tym, że wcale nie jest to łatwy zabieg a rośliny z sadzonki są mniejsze i słabsze. Jak rozmnożyć gwiazdę betlejemską w warunkach domowych? Gdy poinsecja jest już po stanie spoczynku, przesadziliśmy ją do nowej ziemi, zaczęliśmy regularnie podlewać można pobrać sadzonki wierzchołkowe.
Sadzonki poinsecji pobieramy tylko od zdrowej rośliny, takiej która nie jest atakowana przez choroby, jest silna i w dobry stanie. W praktyce sadzonki można pobierać od kwietnia do lipca. Najlepszym terminem na pobranie pędów jest lipiec, na ten miesiąc przypada cięcie rośliny w celu nadania jej rozłożystego kształtu i zapobiegania nadmiernemu rozrostowi. Przy okazji tego zabiegu można pobrać sadzonki, na ogół z jednej rośliny można uzyskać około 4 – 6 młodych pędów.
W celu pobrania sadzonki, należy ściąć pędy wierzchołkowe o długości około 15 cm. Młode pędy powinny mieć 3 rozwinięte liście. Ścięte fragmenty poinsecji należy na kilka sekund wstawić do zimnej wody w celu zahamowania wydzielania charakterystycznego mleczka.
Doniczki z sadzonkami ustawiamy w jasnym miejscu, które nie jest zbyt nasłonecznione. Sadzonki podlewamy regularnie, nie dopuszczamy do przesuszenia podłoża i utrzymujemy wysoką wilgotność powietrza. Młode rośliny można przykryć folią zapewniając tym samym dużą wilgotność. Raz na dobę należy odkryć rośliny i przewietrzyć. Gwiazdy betlejemskie ukorzeniają się około 3-4 tygodnie. Jeśli wszystko dobrze zrobimy po tym czasie możemy cieszyć się młodą poinsecją.
W październiku rozpoczynamy zabieg zaciemniania rośliny, który trwa do połowy listopada. Zabieg polega na tym, że trzymamy kwiat w całkowitej ciemności przez 14 godzin na dobę (np od 18 do 8 rano) w tym celu wstawiamy poinsecję do całkowicie ciemnego pomieszczenia, gdzie nie zapala się światła i gdzie nie dochodzi światło latarni ulicznej lub przykrywamy kartonem. Zaciemnianie ma na celu zawiązanie pąków kwiatowych i wybarwienie kolorowych liści. Tak traktowana roślina powinna nam pięknie zakwitnąć tuż przed Bożym Narodzeniem.
Gwiazda betlejemska jako dekoracja świąteczna
Poinsecja od lat jest dekoracją w naszych domach w okresie Bożego Narodzenia. Zarówno sztuczne jak i żywe kwiaty ozdabiają wnętrza. Sztuczne rozety najczęściej spotykamy w wiankach, stroikach lub w formie ozdób choinkowych. Często można spotkać również sztuczne bukiety. Nic jednak nie dorównuje pięknej, żywej poinsecji. Jedną z najbardziej okazałych ozdób na wigilijnym stole jest właśnie dorodna gwiazda betlejemska. Najczęściej w naszych domach można spotkać klasyczne, czerwone kwiaty. Coraz większą popularnością cieszą się też białe, różowe lub kremowe poinsecje. Gwiazdy betlejemskie występują nie tylko jako kwiaty doniczkowe ale również cięte. Bukiety poinsecji mogą przetrwać nawet 2 tygodnie. Gwiazdą betlejemską możemy udekorować cały dom, do wyboru mamy duże okazy oraz miniatury.
Drzwi wejściowe możemy udekorować wiankiem z poinsecji, girlandą lub ozdobić rozetami małą choinkę przed drzwiami. Zawieszki gwiazdy betlejemskiej możemy też wykorzystać do ozdobienia gałęzi i umieszczenia takiej dekoracji w wysokim wazonie lub donicy. Kwiaty poinsecji można wykorzystać do ozdobienia świerkowej girlandy na poręczy schodów lub wokół drzwi wejściowych. Stoły, parapety i komody możemy przystroić kwiatami w doniczkach lub bukietami. Efektowną dekorację uzyskamy obsadzając kwiatami dużą, szeroką donicę. Miniaturowe poinsecje możemy wykorzystać do udekorowania stołu lub powiesić na choince.
